مروری بر بیماری‌های قلبی-عروقی و اهمیت پیشگیری

بیماری‌های قلبی-عروقی (CVD) همچنان نخستین عامل مرگ‌ومیر در سراسر جهان‌اند و سالانه حدود ۱۷٫۹ میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند.(World Health Organization) این رقم نه‌تنها یادآور اهمیت حیاتی سلامت قلب است، بلکه نشان می‌دهد که هر اقدام کوچک پیشگیرانه، می‌تواند قدمی بزرگ به‌سوی «لانجویتی» یا عمر طولانی با کیفیت باشد.

چرا باید به قلبمان بیشتر توجه کنیم؟

• مرگ زودرس: بیش از یک‌سوم مرگ‌های ناشی از CVD پیش از ۷۰ سالگی رخ می‌دهد.(World Health Organization)
• قابل پیشگیری بودن: دست‌کم ۸۰٪ رویدادهای قلبی با مدیریت عوامل خطرِ قابل تغییر (فشار خون، چربی خون، قند خون و سبک زندگی) قابل پیشگیری‌اند.(CDC)
• هزینه اقتصادی و اجتماعی: بیماری قلبی فقط در آمریکا سالانه صدها میلیارد دلار هزینه مستقیم درمان و بهره‌وریِ از دست‌رفته به بار می‌آورد.(CDC)

سه ستون حیاتی سلامت قلب

۱. فشار خون (Blood Pressure)

• فشار خون بالا «قاتل خاموش» است؛ اغلب بدون علامت اما با اثرات مخرب بر قلب، مغز و کلیه‌ها.
• دستورعمل‌های ۲۰۲۴ توصیه می‌کنند برای افراد زیر ۶۵ سال، فشار خون باید کم‌تر از ۱۳۰/۸۰ میلی‌متر جیوه حفظ شود.(AHA Journals)
• برای کنترل مؤثر: اندازه‌گیری منظم، محدودیت نمک، فعالیت بدنی منظم و ترک سیگار را در اولویت بگذارید.

۲. چربی خون (Cholesterol)

• کلسترول بد (LDL) با ایجاد پلاک در دیواره شریان‌ها، راه را برای سکته و انفارکتوس هموار می‌کند.
• مقدار LDL زیر ۱۰۰ mg/dL برای اغلب بزرگسالان و زیر ۷۰ mg/dL برای افراد پُرخطر توصیه می‌شود.
• رژیم مدیترانه‌ای، مصرف فیبر محلول و اسیدهای چرب امگا-۳ به کاهش LDL کمک می‌کند.

۳. قند خون (Blood Glucose)

• هایپرگلایسمی مزمن، زمینه‌ساز التهاب و آسیب عروقی است؛ افراد دیابتی دو تا چهار برابر بیش از سایرین در معرض CVD قرار دارند.(CDC)
• تست HbA1c هر سه تا شش ماه، همراه با کنترل وزن و فعالیت بدنی، کلید پیشگیری است.

عوامل تشدیدکننده: چاقی، سیگار، استرس

عامل: چاقی

چه می‌کند؟ افزایش LDL و فشار خون، مقاومت به انسولین

قدم اول کنترل: شاخص توده بدنی (BMI) را زیر ۲۵ نگه دارید

عامل: سیگار

چه می‌کند؟ تنگ‌شدن عروق، کاهش اکسیژن‌رسانی، افزایش فشار خون

قدم اول کنترل: ترک کامل؛ حتی یک نخ در روز خطر را بالا می‌برد

عامل: استرس مزمن

چه می‌کند؟ ترشح کورتیزول، افزایش قند و فشار خون

قدم اول کنترل: تمرین مایندفولنس، خواب کافی، مدیتیشن

نکته لانجویتی: مدیریت وزن و استرس علاوه‌بر محافظت از قلب، از پیرشدن زودرس سلولی نیز جلوگیری می‌کند.

علائم هشداردهنده که نباید نادیده بگیرید

• درد یا فشار در قفسه سینه (به‌ویژه هنگام فعالیت)
• تنگی نفس یا نفس‌نفس زدن غیرمعمول
• تعریق سرد، تهوع یا سرگیجه
• درد منتشر به فک، گردن یا بازوی چپ
• ضربان قلب نامنظم یا احساس تپش شدید

در صورت مشاهده هرکدام از این علائم بیش از چند دقیقه، با اورژانس تماس بگیرید.

جادوی فعالیت بدنی منظم

طبق توصیه‌های سازمان‌های سلامت، حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته خطر بیماری قلبی را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.(CDC) ترکیب تمرینات قدرتی دو بار در هفته، کنترل وزن و سطح قند خون را بهبود می‌بخشد.

نمونه‌های ساده:

• ۳۰ دقیقه پیاده‌روی تند پنج روز در هفته
• دو جلسه دوچرخه‌سواری یا شنا
• استفاده از پله به‌جای آسانسور

گام‌های ساده برای پیشگیری از امروز

1. عددهایتان را بشناسید: فشار خون، LDL، قند ناشتا و HbA1c
2. بشقاب رنگین بسازید: سبزی‌ها، میوه‌ها، حبوبات و غلات سبوس‌دار را غالب کنید.
3. نه به نمک و قند افزوده: روزانه کمتر از ۵ گرم نمک و ۲۵ گرم قند ساده مصرف کنید.
4. حرکت کنید: هر یک ساعت نشستن، ۵ دقیقه کشش یا قدم زدن.
5. خواب باکیفیت: ۷-۹ ساعت خواب شبانه، ریتم هورمونی قلب را منظم می‌کند.
6. برای آرامش بجنگید: تمرین تنفس عمیق، یوگا یا نوشتن روزانه احساسات.
7. چکاپ منظم: حداقل سالی یک‌بار معاینه کامل قلبی و آزمایش خون.

جمع‌بندی

سلامت قلب فقط درباره طول عمر نیست، بلکه درباره کیفیت سال‌هایی است که زندگی می‌کنیم. با کنترل فشار خون، چربی خون و قند خون و کنار گذاشتن عادات پرخطر، می‌توانید چند دهه «شادزی و دیرزی» را برای خود و عزیزانتان تضمین کنید. همین امروز یکی از گام‌های بالا را اجرا کنید و قلبتان را برای یک عمر بلند، سپاسگزار نگه دارید.

منابع

1. World Health Organization. Cardiovascular Diseases. https://www.who.int/health-topics/cardiovascular-diseases (World Health Organization)
2. Centers for Disease Control and Prevention. Heart Disease Risk Factors. https://www.cdc.gov/heart-disease/risk-factors/index.html (CDC)
3. American Heart Association. High Blood Pressure. https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure (www.heart.org)
4. El Khoudary SR, et al. What Is New in the 2024 ESC Hypertension Guidelines. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/HYPERTENSIONAHA.124.24173 (AHA Journals)
5. American Heart Association. 2024 Heart Disease & Stroke Statistics Update. https://www.heart.org/-/media/PHD-Files-2/Science-News/2/2024-Heart-and-Stroke-Stat-Update/2024-Statistics-At-A-Glance-final_2024.pdf (www.heart.org)

#بیماری_قلبی_عروقی #پیشگیری_قلب #فشار_خون_بالا #کلسترول_خون #قند_خون #چاقی #ترک_سیگار #استرس #فعالیت_بدنی #لانجویتی #سبک_زندگی_سالم #سبک_زندگی_پایدار #سلامت_زنان #سلامت_مردان #سواد_سلامت #بهبود_کیفیت_زندگی #سلامت_جسم #سلامت_روان #سلامت_همگانی #سلامت_سنجی #پایش_سلامت #زندگی_سالم #زندگی_پایدار #به‌زیستی_پردوام #یک_عمر_بلند_زندگی_باکیفیت #شادزی_و_دیرزی #ن_درد