هر سال با فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان و سرد شدن هوا، بیماری آنفلوانزا به یکی از چالش‌های اصلی سلامت جامعه تبدیل می‌شود. تزریق واکسن آنفلوانزا یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری است. این واکسن نه تنها به جلوگیری از ابتلا به آنفلوانزا کمک می‌کند، بلکه می‌تواند عوارض و شدت بیماری را در صورت ابتلا کاهش دهد. در این مطلب به چرایی اهمیت تزریق واکسن آنفلوانزا، مزایای تزریق، بهترین زمان تزریق، انواع واکسن‌ها، گروه‌های حساس و اولویت‌دار برای دریافت واکسن، گروه‌هایی که حتماً باید قبل از تزریق واکسن با پزشک خود مشورت کنند و همچنین عوارض احتمالی تزریق واکسن آنفلوانزا می‌پردازیم.
چرا تزریق واکسن آنفلوانزا مهم است؟
آنفلوانزا یک بیماری تنفسی است که توسط ویروس‌های آنفلوانزا ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها می‌توانند به سرعت از طریق قطرات تنفسی، هنگام سرفه یا عطسه افراد مبتلا، منتشر شوند. هر ساله گونه‌های جدیدی از ویروس آنفلوانزا ظهور می‌کنند، بنابراین سیستم ایمنی بدن نیاز به تقویت سالانه از طریق تزریق واکسن دارد.
واکسن آنفلوانزا با تحریک سیستم ایمنی، بدن را برای مبارزه با ویروس‌های آنفلوانزا آماده می‌کند. این موضوع به ویژه برای افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف‌تری هستند، مانند سالمندان، کودکان و بیماران مزمن، اهمیت بیشتری دارد. تزریق واکسن می‌تواند احتمال بستری شدن و حتی مرگ ناشی از آنفلوانزا را کاهش دهد.
واکسن آنفلوانزا چیست و چگونه کار می‌کند؟
واکسن آنفلوانزا از ویروس‌های غیرفعال یا ضعیف شده ساخته شده است که بدن پس از تزریق آنها، بدون ابتلا به بیماری واقعی، واکنش ایمنی نشان می‌دهد. این واکسن‌ها بر اساس گونه‌های جدید ویروس که توسط سازمان بهداشت جهانی شناسایی شده‌اند، سالانه به‌روزرسانی می‌شوند. بدن با دریافت واکسن، پادتن‌هایی تولید می‌کند که در صورت مواجهه با ویروس‌های فعال، آنها را از بین می‌برد و جلوی بروز بیماری را می‌گیرد.
مزایای تزریق واکسن آنفلوانزا
- کاهش خطر ابتلا به آنفلوانزا: واکسن می‌تواند تا 60 درصد از ابتلا به آنفلوانزا جلوگیری کند.
- کاهش شدت بیماری: حتی در صورت ابتلا به آنفلوانزا پس از واکسن، شدت و مدت زمان بیماری کاهش می‌یابد.
- محافظت از گروه‌های حساس: تزریق واکسن از افراد آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران مزمن در برابر عوارض جدی آنفلوانزا محافظت می‌کند.
- کاهش بستری شدن در بیمارستان و کاهش بار سیستم بهداشتی: با کاهش موارد بستری شدن در بیمارستان به دلیل عوارض شدید آنفلوانزا، سیستم بهداشتی می‌تواند بهتر از عهده موارد دیگر بربیاید.
- کاهش مرگ و میر: تزریق واکسن آنفلوانزا به‌ویژه در افراد مسن و گروه‌های آسیب‌پذیر می‌تواند جان آنها را نجات دهد.
- کاهش شیوع ویروس: با افزایش تعداد افراد واکسینه شده، زنجیره انتقال ویروس در جامعه شکسته می‌شود و احتمال شیوع گسترده آن کاهش می‌یابد.
بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوانزا
بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوانزا قبل از شروع فصل سرما و شیوع آن، یعنی در اواخر تابستان و اوایل پاییز (ماه‌های شهریور تا مهر) است. بدن شما پس از تزریق واکسن حدود دو هفته زمان نیاز دارد تا به‌طور کامل آنتی‌بادی‌های محافظتی تولید کند. بنابراین، بهتر است واکسن را قبل از شیوع گسترده ویروس تزریق کنید تا ایمنی کامل حاصل شود. با این حال، حتی در ماه‌های بعد نیز تزریق واکسن مفید است و می‌تواند از بروز آنفلوانزا جلوگیری کند.
گروه‌های حساس که باید واکسن آنفلوانزا بزنند
هر کسی می‌تواند از مزایای واکسن آنفلوانزا بهره‌مند شود، اما برخی گروه‌ها بیشتر در معرض خطر عوارض جدی آنفلوانزا قرار دارند و باید حتماً واکسینه شوند؛ این گروه‌ها شامل:
- افراد مسن (65 سال و بالاتر): سیستم ایمنی در افراد مسن ضعیف‌تر است و آنها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض شدید آنفلوانزا قرار دارند.
- کودکان زیر 5 سال: به‌ویژه کودکان زیر 2 سال، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- زنان باردار: آنفلوانزا در دوران بارداری می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، ریوی، کلیوی و سیستم ایمنی ضعیف باید حتماً واکسن دریافت کنند.
- کارکنان حوزه سلامت: این افراد به دلیل تماس مداوم با بیماران در معرض ویروس هستند و ممکن است به‌عنوان ناقل ویروس به دیگران عمل کنند.
افراد و گروه‌هایی که نباید بدون مشورت با پزشک واکسن آنفلوانزا تزریق کنند
برخی افراد ممکن است نتوانند واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند یا قبل از دریافت واکسن نیاز به مشورت با پزشک داشته باشند. این افراد شامل موارد زیر هستند:
- افراد با سابقه حساسیت شدید به واکسن یا ترکیبات آن: افرادی که واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند آنافیلاکسی) به دوزهای قبلی واکسن آنفلوانزا یا ترکیبات آن (مانند ژلاتین، تخم‌مرغ یا آنتی‌بیوتیک‌های خاص) داشته‌اند، نباید واکسن را دریافت کنند یا باید با احتیاط و زیر نظر پزشک واکسینه شوند.
- افرادی که به تخم‌مرغ آلرژی شدید دارند: برخی واکسن‌های آنفلوانزا حاوی مقادیری از پروتئین تخم‌مرغ هستند. با اینکه افراد با آلرژی خفیف به تخم‌مرغ معمولاً می‌توانند واکسن را دریافت کنند، افرادی که آلرژی شدید به تخم‌مرغ دارند باید با پزشک خود مشورت کنند. واکسن‌های بدون تخم‌مرغ نیز موجود است و ممکن است جایگزین مناسبی باشد.
- افراد با سابقه سندروم گیلن‌باره (Guillain-Barré Syndrome): این یک اختلال نادر عصبی است که در آن سیستم ایمنی به اعصاب محیطی حمله می‌کند. افرادی که در گذشته پس از دریافت واکسن آنفلوانزا به این سندروم مبتلا شده‌اند، باید قبل از تزریق واکسن جدید با پزشک خود مشورت کنند.
- کودکان زیر 6 ماه: واکسن آنفلوانزا برای کودکان زیر 6 ماه تأیید نشده و نباید به این گروه سنی تزریق شود.
- افرادی که در حال حاضر به شدت بیمار هستند: اگر در حال حاضر به یک بیماری حاد با یا بدون تب مبتلا هستید، بهتر است تا زمان بهبودی کامل صبر کنید و سپس واکسن را تزریق کنید. بیماری‌های خفیف مانند سرماخوردگی معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما برای اطمینان بهتر است با پزشک مشورت کنید.
در هر صورت، اگر شک دارید که آیا واکسن آنفلوانزا برای شما مناسب است یا نه، حتماً با پزشک یا ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود مشورت کنید تا تصمیم درستی گرفته شود.
عوارض احتمالی واکسن و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید
بیشتر افراد پس از تزریق واکسن، عوارض جانبی خفیفی مانند درد و قرمزی در محل تزریق، تب خفیف یا سردرد را تجربه می‌کنند که طی چند روز برطرف می‌شود. با این حال، در موارد نادر ممکن است عوارض جدی‌تری مانند واکنش‌های آلرژیک رخ دهد. اگر پس از تزریق دچار علائمی مانند تنگی نفس، تورم شدید صورت یا لب‌ها، ضعف شدید یا تب بالای مداوم شدید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
با نزدیک شدن به فصل پاییز و خطرات ناشی از شیوع آنفلوانزا، تزریق واکسن نه‌تنها برای سلامت فردی شما مفید است بلکه به سلامت جامعه نیز کمک می‌کند. افراد در گروه‌های حساس باید بیش از سایرین به فکر دریافت واکسن باشند و زمان مناسبی را برای آن انتخاب کنند.
منابع:
- سازمان جهانی بهداشت (WHO)
- مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)
- Mayo Clinic
